1928ع

”شدي تحريڪ“ ۽ ان تي مسلمانن جي رد عمل ۽ ”سنڌ جي ممبئي کان عليحدگي واري تحريڪ“ ۽ ان تي سنڌي هندن جي رد عمل سنڌ ۾ جنهن فرقيواريت ۽ باهمي بي اعتمادي واري ماحول کي جنم ڏنو، انهيءَ پس منظر ۾ ”هندو سڀا“ حيدرآباد ۽ آءِ تراءِ پرسرام گلراجاڻيءَ جو ڪتاب ”هندن کي خطرو—هندو سجاڳ ٿيو“ شايع ڪرايو.

1 جنوري 1928ع

جيوترام کيمچند گوگيا ”جوت“ اٻاوڙي، ضلعي سکر ۾ ڄائو، هندستان جو ورهاڱو ٿيو ته کيس وطن جا وڻ ڇڏي وڃي، الهاس نگر آباد ڪرڻو پيو، هن اتي ئي ڪهاڻيڪار جي حيثيت ۾ علم ادب جي دنيا ۾ پاڻ رکيو.

22 جنوري 1928ع

نارائڻداس آنندجي جي صدارت ۾ ڪراچي ڪانگريس ڪاميٽيءَ جي گڏجاڻي ٿي، جنهن ۾ سوامي گووندا نند، محمد خان، سيٺ حاجي عبدالله هارون، پروفيسر جهمٽمل، مني لال وياس، شيخ عبدالمجيد، مير محمد بلوچ، آر ڪي سڌوا ۽ نرسنگ لال شرڪت ڪئي، گڏجاڻيءَ ۾ اهو فيصلو ڪيو ويو ته 3 فيبروري 1928ع تي سنڌ ۾ سائمن ڪميشن خلاف احتجاج ڪيو وڃي.

3 فيبروري 1928ع

آئيني سڌارن بابت هندستانين سان ويچار ونڊڻ لاءِ برطانيه سرڪار جي جوڙيل ”سائمن ڪميشن“ هندستان پهتي، جيئن ته هن ڪميشن تي ڪو به هندستاني سياستدان ميمبر طور نه کنيو ويو، ان ڪري ڪانگريس، مسلم ليگ ۽ ٻين پارٽين طرفان ان ڪميشن جو بائيڪاٽ ڪيو ويو۽ هندستان ۾ هڙتال جو سڏ ڏنو ويو.

13 فيبروري 1928ع

ڊيلي گزيٽ اخبار ۾ خبر شايع ٿي ته محمد ايوب کهڙي کي بمبئي سرڪار اسپيشل آنرري ٿرڊ ڪلاس مئجسٽريٽ مقرر ڪيو آهي، هو پنهنجا اختيار لاڙڪاڻي ۾ ڪم آڻي سگهندو.

16 فيبروري 1928ع

ٺاڪرداس ڀاونداس تولاڻي ”ٺاڪر“، بهلاڻي، ضلعي نواب شاهه ۾ ڄائو، هندستان جو ورهاڱو ٿيو ته لڏي وڃي راڻيپور ۾ ويٺو، هي پاڻ جڏهن سنڌ ۾ هوندو هئو تڏهن به علم ادب جا گهڙا ڀريائين ۽ انهيءَ ريت کي اتي به وڃي نڀايائين.

5 مئي 1928ع

مخدوم ميان غلام حيدر جي شادي ٿي.

12 جون 1928ع

”الوحيد“ جي پرچي ۾ بمبئي کي سنڌ کان الڳ ڪرڻ واري مسئلي تي هندن ۽ مسلمانن جي ٿيل گڏجاڻيءَ جي ڪاروائي شايع ٿي.

12جون 1928ع

سڄي سنڌ جيان لاڙڪاڻي ۾ به ”برودلي دي“ ملهايو ويو، لاڙڪاڻي ڪانگريس ڪاميٽيءَ جي اهتمام سان شيرسنگ وڪيل جي صدارت ۾ بولس پارڪ ۾ جلسو ٿيو، جنهن برودلي جي مقامي ماڻهن سان يڪجهتي جو اظهار ڪيو ويو، جن کي ملازمتن ۾ نظر انداز ڪندي پٺاڻن کي عام جام نوڪريون ڏنيون وڃن ۽ ان کان سواءِ مٿين ڳاٽي ڀڳيون ڍلون مڙيون وڃن ٿيون.

هن عوامي ميڙ ۾ ٻن ٺهرائن ذريعي برودليءَ ۾ حڪومت جي پاليسيءَ جي مذمت ڪئي وئي ۽ ستياگرهي برودلين سان همدردي ڪئي وئي.

12 جون 1928ع

ڪانگريس طرفان سموريءَ سنڌ ۾ برودلي ڏينهن ملهايو ويو، انهيءَ حوالي سان وڏن شهرن ۾ ميڙاڪا ڪيا ويا ۽ جلوس ڪڍيا ويا.

1 جولاءِ 1928ع

سنڌ مسلم پوليٽيڪل ڪانفرنس جي آڌر ڀاءُ ڪاميٽيءَ جي ڪراچيءَ ۾ گڏجاڻي ٿي، جنهن ۾ ٺهراءُ ڪاميٽي، کاڌي پيتي جي خيال رکڻ واري ڪاميٽي ۽ اجلاس خواه اسٽيج سينگارڻ لاءِ ڪاميٽي ٺاهي وئي، ٺهراءُ ڪاميٽيءَ ۾ ٻين سان گڏ لاڙڪاڻه واسي خانبهادر محمد ايوب کهڙي کي به ميمبر طور کنيو ويو.

2 جولاءِ 1928ع

سرغلام حسين هدايت الله کي ايگزيڪيوٽو ميمبر مقرر ڪرڻ تي سندس تڪ مان بمبئي اسيمبلي جي ميمبر ٿيڻ لاءِ نامينيشن پيپر ڀريا ويا.

13 جولاءِ 1928ع

بمبئي ڪائونسل جو پونا ۾ اجلاس ٿيو، دکن جي جاگيردارن متعلق ائڪٽ ۾ درستيءَ بابت بحث ٿيوهليو، (ميمبرن جي دلچسپيءَ جو ان مان اندازو لڳائي سگهجي ٿو ته سيد ميران محمد شاهه جلسي هلڻ دوران پنهنجي دوستن ڏانهن خط لکيا) اهو سندس اسيمبليءَ ۾ اچڻ جو پهريون ڏينهن هو.

17 جولاءِ 1928ع

سنڌ جي نمائنده هندن، مسلمانن ۽ ٻين جاتين جي وچ ۾ فرقيوارنه معاهدو ٿيو، جنهن سمورن انهيءَ ڳالهه تي اتفاق ڪيو ته سنڌ کي بمبئي کان الڳ ڪيو وڃي.

17 جولاءِ 1928ع

سنڌ جي هندن، مسلمانن ۽ پارسين جي وچ ۾ سنڌ جي عليحدگيءَ بابت ٺاهه ٿيو، جنهن ۾ ڌرين گڏيل چونڊجي نظام تحت سنڌ کي الڳ صوبو بنائڻ جو اقرار ڪيو،  هن ٺاهه تي 19 هندو، 8 مسلمان ۽ 2 پارسي اڳواڻن صحيحون ڪيون، انهن جا نالا هن ريت آهن.

حاجي عبدالله هارون، شيخ عبدالمجيد سنڌي، حاتم علوي، حاجي مير محمد بلوچ، عبدالجبار، ڊاڪٽر شيخ نور محمد، مير الله بخش، قاضي عبدالرحمان، جمشيد ميهتا، مشٽر ڪي سڌوا تاراچند، ٽيڪمداس، واڌو مل، رام بي موٽواڻي، ريجهو مل لاڙڪاڻائي، ڀرپوداس ٽلاڻي، بسنت رام، ارجندس، ڪشنداس جهامراءِ، پامنداس، رامچند، جيٺمل پرسرام، پروفيسر جهٽ مل، لعل چند جڳتياڻي، وشنو شرما گوپالداس ليکراج، نارائڻداس بيچر، سوامي گووندا نند، ڪي پنيا ۽ ڪي جيسواڻي.

6 آگسٽ 1928ع

ڪراچيءَ ۾ ”سنڌ خلافت ڪاميٽيءَ“ جو اجلاس ٿيو، جنهن ۾ ٻين ڳالهين سان گڏ هڪ ٺهراءُ ذريعي خلافتي ماڻهن کي تاڪيد ڪيو ويو ته اهي مقامي چونڊن ۾ حصو نه وٺن.

2 آڪٽوبر 1928ع

ايشور نارائڻ داس شرما ڪراچيءَ ۾ ڄائو، جيڪو اڳتي هلي ايشور ”آنچل“ جي نالي سان ادبي دنيا ۾ مشهور ٿيو، ورهاڱي کان پوءِ هي صاحب لڏي وڃي الهاس نگر ۾ ويٺو.

2 آڪٽوبر 1928ع

مولانا حسين احمد مدنيءَ جي صدارت هيٺ سکر ۾ ”ستين سنڌ پراونشل خلافت ڪانفرنس“ ٿي، ڊاڪٽر انصاري، ابوالڪلام ”آزاد“، مولانا ظفر علي خان، مولانا احمد علي ۽ مولانا حيب الرحمان لڌيانوي جهڙن ٻاهرين مهمانن کان سواءِ سکر، لاڙڪاڻي ۽ جيڪب آباد جي ٻن هزارن ڊيليگيٽس شرڪت ڪئي، سنڌ سطح جي اڳواڻن مان حاجي عبدالله هارون، مير محمد بلوچ، سيد علي اڪبر شاهه، مولانا چشتي، مولانا وفائي ۽ مولوي معاذ شرڪت ڪئي، ڪيترا ٺهراءُ پاس ڪيا ويا، جن مان ”سائمن ڪميشن“ جو بائيڪاٽ ۽ بئراج ٺهڻ وقت مسجد خواه مقامن کي بچائڻ وارا ٺهراءُ ذڪر لائق آهن، هن ڪانفرنس لاءِ مولانا تاج محمود امروٽي آڌر ڀاءُ ڪاميٽيءَ جو چيئرمين هو.

29 آڪٽوبر 1928ع

سکر ۾ ”سنڌ خلافت ڪانفرنس“ ٿي، جنهن ۾ مقررين مسلمانن کي مذهبي ۽ سياسي تشخص برقرار رکڻ ۽ ڏيهي صنعت کي زور وٺرائڻ جي صلاح ڏني.

30 آڪٽوبر 1928ع

سنڌ ڪانگريس ڪاميٽيءَ ”سائمن ڪميشن“ جي آمد تي سموريءَ سنڌ ۾ بائيڪاٽ ڪرڻ واري پروگرام کي آخري شڪل ڏني.

31 آڪٽوبر 1928ع

بمبئي جو گورنر سرليسيل ۽ سندس گهرواري ليڊي ولسن الوداعي دوري تي ڪراچي آيو، هن سنڌ مدرسي جو دورو ڪيو جتي پرنسپال ڊاڪٽر دائودپوٽي سندس آڌر ڀاءُ ڪيو، دروازي تي شاگردن هن لاءِ سنڌيءَ ۾ گيت ڳايا،

فريئر هال ۾ سنڌ محمد ايسوسئيشن جي صدر سرشاهنواز خان ڀٽي کيس سپاس نامو پيش ڪيو، جنهن تي ٻين ضلعن کان علاوه لاڙڪاڻي ضلعي جي مسلم اڳواڻن ۽ سنڌ محمد ايسوسئيشن جي ميمبرن جا نالا ڏنل هئا، اهي هئا: محمد ايوب کهڙو، سنڌ محمدن ايسوسئيشن جو نائب صدر حاجي امير علي لاهوري، غلام محمد اسراڻ، محمد پريل ڪلهوڙو، سردار واحد بخش ڀٽو ۽ نواب غيبي خان چانڊيو.

هن سپاس نامي ۾ سنڌ لئنڊ ايلينيشن بل ۽ سنڌ مدرسي جي مسئلن کان سواءِ سنڌ جي بمبئي کان عليحدگي واري ڳالهه به آندي وئي هئي.

3 نومبر 1928ع

سنڌ جي مختلف تعليمي ادارن ۾ ”سائمن ڪميشن“ خلاف ڪلاسن جو استادن ۽ شاگردن بائيڪاٽ ڪيو.

12 نومبر 1928ع

”سائمن ڪميشن“ سنڌ جي بمبئي کان جدائي واري مسئلي تي ڪراچيءَ ۾ مسلمانن ۽ هندن جي نمائندن سان ملاقات ڪئي، سرشاهنواز ڀٽو ۽ ميران محمد شاهه انهيءَ ڪميشن جا ميمبر هئا، ”سنڌ محمدن ايسوسئيشن“ طرفان خانبهادر محمد ايوب کهڙي ۽ ”هندو مها سڀا“ طرفان پروفيسر ڇٻلاڻيءَ هن ڪميشن اڳيان پنهنجو پنهنجو ڪيس پيش ڪيو، انهيءَ موقعي تي ”سنڌ محمدن ايسوسئيشن“ جيڪو ميمورنڊم پيش ڪيو، ان تي سر شاهنواز خان ڀٽي جي صدر جي حيثيت ۾ محمد ايوب کهڙي جي نائب صدر جي حيثيت ۾، ولي محمد حسن علي جي سيڪريٽريءَ جي حيثيت ۾ دستخط ٿيل هئي، ڪميشن اڳيان سنڌ محمدن ايسوسئيشن جا جملي اٺ اڳواڻ پيش ٿيا ۽ بيان ڏنا، انهن مان ٻه (کهڙو ۽ واحد بخش ڀٽو) لاڙڪاڻي واسي هئا.

12 نومبر 1928ع

”سائمن ڪميشن“ آئيني سڌارن بابت ماڻهن کان رايا وٺڻ لاءِ ڪراچيءَ ۾ ”سنڌ هندو سڀا“ کي ملاقات جو ٽائيم ڏنو، هن جماعت پنهنجي ميمورنڊم ۾ سنڌ کي بمبئي کان جدا نه ڪرڻ واري مطالبي کي دهرايو.

ڊسمبر 1928ع

سکر مان ڊاڪٽر محمد يامين جي ايڊيٽريءَ ۾ ”دعوت اسلام“ نالي پندره روزه اخبار جاري ٿي، سنڌي ۽ اردو ۾ شايع ٿيندڙ هيءَ اخبار اڳتي هلي روزاني ٿي، ”مسجد منزل گاهه تحريڪ“ وارن ڏينهن ۾ مسلم ليگ جو آرگن ٿي وئي.

19 سيپٽمبر 1928ع

ڪراچيءَ ۾ ”سڌارٿا“ جي عنوان سان انگريزيءَ ۾ ڊرامو اسٽيج ٿيو، جنهن ۾ موسيقار اي جي چاڳلا هو، جڏهن ته همايون مرزا (سڌارٿا)، شيرين مرزا (شاگردياڻي) ۽ پرنسپال گوڪلي (شدونڌا) اداڪاري ڪئي.

14 ڊسمبر 1928ع

گوبنڊ لوڪرام ڀاٽيه لاڙڪاڻي ۾ ڄائو، 1947ع جي ورهاڱي کان پوءِ لڏي وڃي بمبئي ۾ آباد ٿيو، سندس شمار مشهور شاعرن، مضمون نگارن ۽ مترجمن ۾ ٿئي ٿو، سنڌي ۽ انگريزيءَ ۾ سندس ڪتاب پڻ شايع ٿيا آهن ڪيترو وقت صحافت سان به لاڳاپيل رهيو آهي.